اس اس دی یک وسیله نسبتاً ساده و بسیار کوچک اما به شدت کاربردی و مفید است که می‌تواند سرعت کامپیوتر یا لپ تاپ شما را دگرگون کند. با این حال پیش از خرید یک نمونه از آن باید بدانید SSD چیست و چه کاربردی دارد. از همین رو در نوشتار جاری تلاش نموده‌ایم به سؤالات اساسی شما درباره اس اس دی و کاربرد آن پاسخ بدهیم. همچنین به مقایسه انواع حافظه SSD پرداخته‌ایم.

SSD مخفف چیست؟

درایو بدون اجزای متحرک یا Solid-State Drive که به اختصار SSD نامیده می‌شود، نوعی حافظه ذخیره سازی مبتنی بر تراشه‌های حافظه فلش یا IC است که در انواع کامپیوتر، کنسول بازی و حتی درایوهای اکسترنال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

 

گاهی از SSD به عنوان درایو وضعیت جامد اسم برده می‌شود که یک اصطلاح کاملاً غلط است و Solid به نبود قطعات متحرک یا مکانیکی اشاره دارد. طبق تعریف یاد شده، معنی SSD درایو ذخیره سازی فاقد اجزای مکانیکی است و صرفاً با استفاده از قطعات الکترونیکی و تراشه‌های حافظه ساخته می‌شود. اما حافظه SSD چیست و چه کاربردی دارد؟

 

 

SSD یک نوع حافظه ذخیره سازی غیر فرار یا دائم است که با قطع شدن برق، اطلاعات آن از بین نمی‌رود، به همین دلیل از حافظه SSD برای کارهایی چون ذخیره کردن فایل‌ها، نصب برنامه‌ها و بازی‌ها، اجرای سیستم عامل، نگه داری پایگاه داده و نظیر آنها استفاده می‌شود. آنچه که باعث شده از اس اس دی به طور گستره در کامپیوترهای امروزی استفاده شود، مزایای SSD نسبت به هارد دیسک است. SSD مزایای متعددی چون سرعت به مراتب بیشتر، ضد ضربه بودن، اندازه کوچک، مصرف کمتر انرژی و وزن ناچیز دارد.

با وجود اینکه عبارت هارد SSD بسیار رایج است، اما این اصطلاح از نظر فنی کاملاً غلط بوده و نباید بگوییم هارد دیسک SSD.

نحوه کار SSD

برای درک بهتر چگونگی کار کردن حافظه SSD، می‌توانید آن را با یک کارت حافظه یا حتی حافظه داخلی گوشی موبایلتان مقایسه کنید. چنین حافظه‌ای صرفاً از قطعات نیمه هادی چون IC تشکیل شده است و هیچ گونه قطعات مکانیکی یا متحرکی ندارد. البته حافظه SSD تفاوت‌های بزرگی با کارت حافظه دارد، هرچند که اساس کار آنها تقریباً یکی است.

 

 

در هارد دیسک‌های مکانیکی، داده‌ها یا اطلاعات و فایل‌ها به صورت مغناطیسی و بر روی صفحات فلزی (پلاتر) ذخیره و خوانده می‌شوند. اما در حافظه SSD هیچ گونه قطعه متحرکی وجود ندارد و فقط با استفاده از قطعات الکترونیکی ساخته شده است. مهم‌ترین اجزای حافظه SSD شامل تراشه‌های حافظه Nand و کنترلر هستند.

تفاوت SSD با هارد های HDD روشن است و اس اس دی‌ها صرفاً از قطعات الکترونیکی تشکیل شده‌اند اما در هارد دیسک‌ها شاهد اجزای فلزی متحرک، موتور الکتریکی و قطعات ظریفی هستیم که به شدت به لرزش و ضربه حساس هستند.

 

 

نحوه کار SSD به این صورت است که داده‌ها به صورت اختلاف پتانسیل بر روی سلول‌های حافظه موجود در تراشه‌های Nand ذخیره می‌شوند. در حافظه اس اس دی هر سلول قادر به نگه داری یکی از حالت‌های 0 یا 1 است، بنابراین با یک وسیله دیجیتال روبرو هستیم.

در HDD این هدهای خواندن - نوشتن هستند که داده‌ها را بر روی آدرس مورد نظر می‌نویسند یا می‌خوانند اما در حافظه SSD، عملیات خواندن و نوشتن توسط تراشه کنترلر انجام می‌شود که به نوعی مغز یا پردازنده SSD محسوب می‌شود.

ویژگی‌های اصلی SSD چیست؟

مهم‌ترین ویژگی‌ها و مزایای حافظه SSD شامل موارد زیر است:

• سرعت به مراتب بیشتر از هارد دیسک
• نداشتن اجزای متحرک و فلزی
• نداشتن لرزش و آلودگی صوتی
• حساس نبودن به لرزش
• مقاوم بودن در برابر ضربه
• حساس نبودن به میدان مغناطیسی

این‌ها مهم‌ترین مزایای SSD هستند که باعث برتری کامل نسبت به هارد دیسک‌های مکانیکی می‌شود. با این حال SSD معایب خاص خود را هم دارد که می‌توان موارد زیر را برای آن برشمرد:

• قیمت بالاتر نسبت به هارد دیسک (در مقایسه به ظرفیت)
• ظرفیت پایین‌تر از هارد دیسک
• حجم نوشتن محدود

همان‌طور که اشاره شد، یکی از معایب SSD ها، قیمت بالاتر آنها نسبت به هارد دیسک‌های مکانیکی است. برای نمونه یک اس اس دی 3 ترابایتی بسیار گران‌تر از یک هارد دیسک 3 ترابایتی برایتان تمام می‌شود، با این حال روز به روز قیمت حافظه اس اس دی در حال کاهش است و هم اکنون با قیمت معقولی می‌توان یک اس اس دی خریداری کرد.

 

 

عیب بزرگ دیگر درایوهای SSD، عمر محدود آنها است؛ هرچند که عمر همه SSD ها یکسان نیست. حافظه SSD از سلول‌هایی از نوع خازن و ترانزیستور تشکیل شده است که به مرور فرسوده می‌شوند و دیگر قادر به نگه داری داده‌ها نیستند. هرچه که حجم نوشتن سلول‌های حافظه بیشتر باشد، زودتر به پایان عمر خود نزدیک می‌شوند، به همین دلیل حافظه SSD دارای درصد سلامتی یا هلث است.

در طرف مقابل، هارد دیسک‌های مکانیکی هم به مرور فرسوده و مستهلک می‌شوند اما حجم نوشتن آنها محدود نیست و مادامی که دچار خرابی یا بد سکتور نشوند، می‌توان اقدام به ذخیره کردن یا نوشتن فایل‌ها کرد.

 

 

سومین مورد از معایب SSD ها، شانس کمتر و هزینه بیشتر ریکاوری آنها است. نه تنها شانس اینکه بتوانید اطلاعات خود را از روی SSD ریکاوری کنید بسیار کمتر از هارد دیسک‌ها بوده و در موارد زیادی غیر ممکن است، بلکه این کار معمولاً در مراکز تخصصی قابل انجام بوده که هزینه زیادی روی دست کاربر می‌گذارد.

حالا که به طور اجمالی به معنی SSD و کاربرد آن پرداختیم، ممکن است درباره انواع SSD کنجکاو باشید یا بپرسید حافظه M2-SSD چیست؟

انواع حافظه SSD

حافظه SSD از نظر اندازه (فرم فاکتور) و همچنین رابط (Interface) به چند دسته تقسیم می‌شود. فرم فاکتور همان اندازه و شکل اس اس دی است که آشناترین آنها SSD های 2.5 هستند. نوع دیگر SSD ها، M2 است.

 

 

حافظه SSD نوع 2.5 اینچی به صورت یک درایو باریک و کوچک با ضخامت 7 میلی متر ساخته می‌شود که فضای اندکی را اشغال می‌کند. تقریباً تمامی درایوهای SSD دو  نیم اینچی دارای رابط SATA هستند. در طرف دیگر اس اس دی‌های نوع M2 بسیار کوچک‌تر بوده و به شکل یک کارت کوچک هستند که خود در اندازه‌های مختلفی چون 2280، 2230 و نظیر آنها ساخته می‌شوند.

SSD های نوع 2.5 اینچی دارای قاب و کانکتور تغذیه و رابط هستند اما SSD های M2 قاب ندارند و باید مستقیماً روی مادربرد کامپیوتر یا لپ نصب شوند.

 

 

SSD ها از جنبه دیگری هم دسته بندی می‌شوند که آن رابط SSD است و مستقیماً با سرعت آنها در ارتباط است. رایج‌ترین رابط SSD ها شامل SATA و PCIe NVMe است. SATA همان رابط مورد استفاده در هارد دیسک‌های مکانیکی است که پهنای باند زیادی ندارد و نهایتاً به حدود 600 مگابایت در ثانیه می‌رسد. اما رابط PCIe NVMe پهنای باند بسیار بالاتری دارد که در نسل‌های جدید چون PCIe 4.0 و PCIe 5.0 به ده‌ها گیگابایت در ثانیه می‌رسد.

 

 

بدیهی است اگر خواهان حافظه SSD پرسرعت باشید، باید سراغ مدل‌های با رابط PCIe NVMe بروید، با این حال حتماً باید به مشخصات مادربرد یا لپ تاپ خود و سازگاری SSD انتخابی با آن توجه کنید. دقت داشته باشید که لزوماً لازم نیست مدل SSD انتخابی شما در صفحه پشتیبانی مادربرد یا لپ تاپ ذکر شده باشد و اغلب مواقع صرفاً باید از رابط مورد استفاده در آن SSD پشتیبانی کند.

 

منبع: شهر سخت افزار