ابوجعفر محمدبن محمد معروف به خواجه نصیرالدین در 5 اسفند سال 597 ق در طوس به دنیا آمد. ابتدا علوم عقلی و نقلی و حکمت  و سپس ریاضیات، فقه، فلسفه، نجوم و ادبیات را آموخت و در علوم روز به استادی تمام رسید. 

خواجه نصیرالدین آثار متعددی را در علوم مختلف به نگارش درآورد وی بیش از ۱۹۰ کتاب و مقاله در ریاضیات و نجوم و فلسفه و عرفان و منطق و اخلاق و فقه و طب و علوم غریبه و تفسیر قرآن کریم نوشت که اخلاق ناصری، تجرید العقاید، زیج ایلخانی، اوصاف الاشراف، اساس الاقتباس و تذکره نصیریه  از آن جمله اند.

 وی نخستین کسی بود که مثلثات را بدون توسل به قضیه نجوم توسعه بخشید و  برای نخستین بار قضیه جیوب را به روشنی بیان کرد.در نجوم تذکره فی علم الهیئه  شاید کاملترین نقد بر نجوم بطلمیوسی در قرون وسطی است.

 از خدمات مهم خواجه نصیر احداث رصد خانه مراغه است وی زمان احداث رصدخانه مراغه جماعتی از ریاضی‏دانان بزرگ را گرد هم آورد و کار احداث رصدخانه را درسال 657 ق آغاز کرد.خواجه نصیرالدین، با این کار، عالمان بزرگ زمان را که پراکنده بودند در یک مکان، جمع کرد و همچنین کتابخانه ای عظیم در محل رصدخانه مراغه احداث نمود و برای تهیه کتاب‏های مورد نظر، کتبی از بغداد، شام و شمال آفریقا و اطراف و اکناف ایران فراهم نمود و کتابخانه ‏ای با بیش از 400 هزار جلد کتاب، ایجاد کرد. 

در سال 672 هجری قمری خواجه نصیرالدین طوسی با جمعی از شاگردان خود به بغداد رفت که بقایای کتابهای تاراج رفته را جمع آوری و به مراغه بازگرداند. اما اجل مهلتش نداد و در تاریخ 18 ذی الحجه سال 672 هجری قمری در کاظمین نزدیک بغداد دار فانی را وداع گفت.